DOKTORCLUB AWARDS 2021

Yılın Sağlık Profesyoneli Ödülleri - Yılın Yenilikçi Sağlık Profesyoneli Finalisti

Doç. Dr. Ceyda Açılan Ayhan


Doç. Dr. Ceyda Açılan Ayhan

   Ceyda AÇILAN AYHAN HAKKINDA:
   Doç. Dr. Ceyda AÇILAN AYHAN, Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümünden onur derecesi ile mezun olduktan sonra, Pittsburgh Üniversitesi’nde doktora (tam burslu) ve postdoktora çalışmalarını tamamlamıştır. 2009 yılında TÜBİTAK, Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji Enstitüsüne Uzman Araştırmacı olarak katılmıştır. 2013’te Başuzman Araştırmacı ve 2014’te doçentlik unvanını almıştır. 2018’den itibaren Koç Üniversitesi, Tıp Fakültesinde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. Akademik faaliyetlerine ek olarak, hem Drexel Üniversitesi Teknoloji merkezinde (ABD), hem de Türkiye’de faaliyet gösteren DFA BioXcell biyoteknoloji firmasının kurucu ortaklarındandır. Pittsburgh ve Drexel Üniversitelerinde misafir araştırmacı olarak bulunan Dr. Ayhan’ın Pittsburgh Üniversitesi afiliye öğretim üyesi olma süreci başlatılmış ve devam etmektedir.
   Dr. Ayhan doktora ve post doktora çalışmalarında, hücre bölünmesi sürecinde meydana gelen anormallikleri incelemiş, genomik kararsızlığa yol açan ve bazı kanser türlerinin oluşmasının altında yatan DNA tamir yolaklarındaki bozukluklara yoğunlaşmıştır.  Dr. Ayhan’ın asıl amacı, sadece bu anormalileri karakterize etmek değil; aynı zamanda bu bozuklukları kanser hücrelerini ayırt edici bir unsur olarak kullanarak, hedefli tedavi tedavileri geliştirmek ve potansiyel yeni ilaç moleküllerini araştırmaktır. Dr. Ayhan’ın ABD’deki çalışmaları Hillman Kanser tarafından “Bilimsel Mükemmeliyet ve Potansiyel Ödülü”ne layık görülmüş, “Genes, Chromosomes and Cancer” dergisinde basılmış, ayrıca “Chromosomal segregation defects in cancer cells” adlı uluslararası bir kitap (VDM Verlag, 2008) ve alanda etki değeri en yüksek olan “The Cell” dergisinde “A tale of too many centrosomes” adlı bir makale yayımlanmıştır.
   FONLAR ve ÖDÜLLER:
   Dr. Ayhan’ın Koç Üniversitesindeki laboratuvarı temel olarak “Mitotik bozuklukların hedeflendiği kanser tedavi stratejilerinin geliştirilmesi” ve “Epigenetik faktör hedefli özgün ilaç adaylarının etki mekanizmalarının karakterize edilmesi” alanlarında devam etmektedir. Güncel araştırmalarının bir kısmı, Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi, L’Oreal UNESCO, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA-GEBIP), Bilim Akademisi (BAGEP) ve Eczacıbaşı Holding tarafından fonlanmaktadır. Kemoterapiye dirençli kanserlerde ilaç direncinin geri çevrilmesi üzerine yeni epigenetik ilaç moleküllerin araştırılması projeleri ise TÜBİTAK 1003, 1001, Koç Üniversitesi ve Uluslararası Genetik Mühendisliği ve Bioyoteknoloji Merkezi (International Center for Genetic Engineering and Biotechnology-ICGEB) tarafından desteklenmektedir. Dr. Ayhan ve ekibinin bulguları hem yazılı hem de görsel basında büyük ses getirmiş ve önemli dergilerde değerlendirme aşamasındadır.
   PROJE KONUSU:
   Dr. Ayhan, Doktorclub ödülleri kapsamında  uluslarası arenada 150’den fazla ülkenin katılımıyla yüzlerce başvuru arasından seçilen “Kanserde sisplatin direncinin geri çevrilmesi için yeni epigenetik hedefli moleküllerin kullanılmasını” konu alan proje ile başvuru yapmıştır. Kanser günümüzün en yaygın sorunlarından biri olup, klinikte kullanılan birçok etkili ilaç mevcuttur. Ancak kanser hücreleri bir süre sonra ilaçlara cevap vermemekte ve direnç geliştirmektedir. Bu duruma yol açan en önemli sebeplerden biri,  ilaçların lizozomal akış (ekzositoz) yolu ile hücrenin dışına atılmasıdır. Bu atılımın önüne geçilebilirse direnci geri çevirmek ve ilaçların kanser hücrelerini öldürmesini sağlamak mümkündür. Dolayısı ile projenin amacı, atılımın azalmasını sağlamak ve etkili bir kombinasyon tedavi metodu oluşturmaktır. Yüzlerce ilaç arasında yapılan taramalarda, lizozomla akışı azaltan moleküller tespit edilmiştir. Belirlenen moleküller sisplatin ile birlikte kullanıldığında, her iki ilaç da tek başına herhangi bir etki yapmazken, kombinasyonun sinerji yaparak kanser hücrelerini öldürdüğü görülmüştür. Dr. Ayhan ve ekibi şimdi bu ilaçların moleküler çalışma prensibini belirleyip klinikte hayata geçirilebilmesi için gerekli ön çalışmaları gerçekleştiriyor.