Dr.Öğr.Üyesi Esra Özkan
Avrupa Basınç Ülseri Danışma Paneli (Europe Pressure Ulcer Association Panel; EPUAP) ve Amerikan Ulusal Basınç Yaralanması Paneli (Natıonal Pressure Injuries Advisory PANEL; NPIAP)’a göre Basınç yaralanması (BY) basınç ya da yırtılma ile birlikte ek faktörlerin de neden olduğu, genellikle kemik çıkıntıları üzerinde ortaya çıkan deri /deri altı doku hasarı olarak tanımlanmaktadır. NPIAP verilerine göre akut bakım ünitelerinde basınç yarası (BY) insidansının %0.4-38, uzun dönem bakım ünitelerinde %2.2-23.9 ve evde bakım birimlerinde %0-17 arasında değiştiği bildirilmektedir. Ayrıca Amerika Birleşik Devleti’ nde (ABD) yılda 2.5 milyondan fazla yetişkini etkileyen önemli bir sağlık yükü olduğu ve gelecekteki artan yaşlı nüfusunu etkileyeceği öngörülmektedir. Basınç yaralanması gelişiminin en önemli sebepleri basıncın yoğunluğu ve süresi ile cildin ve destekleyici yapıların basınca karşı toleransıdır. Mekanizmasında ise cilde uygulanan basıncın, 32 mmHg olan kılcal damar basıncını aşması sonucu yumuşak dokuda hasar oluşturmasıdır. Uzun süreli basınç kan damarlarının tıkanmasına, o alana iletilecek oksijenin ve besin maddelerinin iletilememesine bağlı yerel doku iskemisine ve sonuç olarak doku ölümüne neden olmaktadır. Basınç yaralanması oluşum riski ile süre arasında doğru orantı bulunmaktadır böylelikle; düşük basınç yüksek sürede uygulandığı zaman, yüksek bir basınç ise düşük süre uygulandığında aynı etkiyi gösterebilmektedir. Yatağa bağımlı immobil hastalarda BY’nin önlenmesi için basınç uygulanan bölgelerdeki basıncın dağıtılması önemlidir. Bu sebeple hastaya 1-2 saat içinde pozisyon verilmesi önem arz etmektedir. Klinik rutin uygulamalarında BY’nin önlenmesine yönelik risk faktörlerini ele alan subjektif veriler ile önleme politikaları gerçekleştirilmektedir. Objektif verilere dayalı basınç bölgelerinde gerçekleşebilecek arayüz basıncını erkenden tespit edebilen bir sisteme yönelik araştırma desenlerinin daha çok sağlık profesyonelleri dahil edilmeden tasarlandığı da ayrıca belirlenmiştir. Tüm bunşardan yola çıkılarak BY’nin önlenmesi amacıyla multidisipliner bir ekip ile proje başlatılmış ve TÜBiTAK-TEYDEP 1507 programına Dr. Öğr Üyesi Esra Özkan ve Dr. Öğr. Üyesi Onur Koçak tarafından başvuru gerçekleştirilmiştir. 4 yıllık bir süreci kapsayan çalışmanın danışmanlık süreci sağlık ve bilişim uzmanlığı alanlarında mevcut dereceye sahip Dr. Esra Özkan tarafından sürdürülmüştür. Ürün yapım aşamasında X ve Y eksenine göre konumlandırılmış kesişim yerlerini tam içine alacak şekilde iki plaka arasına velostatları sabitlemek için iletimin olmadığı plakanın boşluklu kısmına çift taraflı bant yardımı ile velostatları sabitleme gerçekleştirilmiştir. Her satıra kablolar lehimlenerek verilerin alınması sağlanmıştır. Basınç sensörleri hastanın yatış sürecinde riskli bölgelerde meydana gelen basınç değişimlerini algılamakta ve gerekli uyarıları üretmektedir. Evde bakım, yoğun bakım ve immobil hastalarda BY’nin erkenden tespit edilmesine ve önlenmesine yönelik tasarlanan bu ürün ile kanıt temelli uygulamalara öncülük edeceği düşünülmektedir. Çalışmanın toplumsal ve ekonomik yaygın etkisinin ise BY’ nin önlenmesi sonucu hasta konfunun artırılması ve tedavi maliyetlerinin azaltılması olacaktır. Akıllı çarşaf sisteminin genel çalışma prensipleri, kullanılan sensörler ve teknolojiler, yazılım ve donanım entegrasyonu, sistemin test edilmesi ve performans değerlendirmesi, sistemin sağlık sektörü üzerindeki potansiyel etkileri ve kullanıcı geri bildirimi hali-hazırda değerlendirilmektedir. Videoda yapım aşamasına yönelik detaylar sunulmaktadır. Sistemin haritalama görseli ise sağlıklı gönüllülerde gerçekleştirilmiştir.